व्हीएसआरएस मराठी न्युज निगडी-एखाद्या पोलीस कर्मचाऱ्यानं किंवा डॉक्टरनं आपात्कालीन परिस्थितीमध्ये रुग्णाच्या छातीवर दाब देऊन किंवा तोंडानं श्वास देऊन जीव वाचवल्याचं तुम्ही पाहिलं असेल. यालाच सीपीआर (CPR) असं म्हटलं जातं.
पिंपरी चिंचवड ima डॉक्टर असोशियन यांच्या वतिने डॉक्टर दिना निमित्त निगडीत आज सीपीआर (CPR) कम्प घेण्यात आले.
त्यावेळी डॉ सुशिल मुथियान, डॉ अनिरुद्ध टोणगांवकर , डॉ विकास मंडेलेचा डॉ भालेराव आदी डॉक्टर उपस्थित होते.
आपल्या आयुष्यात ऑक्सिजनला किती महत्त्व आहे, हे सर्वांनाच माहिती आहे. ऑक्सिजनची कमतरता जाणवू लागली की आपला जीव गुदमरू लागतो. अशीच स्थिती जर दीर्घकाळ राहिली तर जीवही जाऊ शकतो. नाका-तोंडात पाणी गेल्यानं, एकदम दाट धुरामध्ये अडकल्यास किंवा हार्ट अटॅक आल्यास ऑक्सिजनची कमतरता भासण्याची शक्यता असते. अगदी सोपं उदाहरण म्हणजे, पाण्यात पडलेल्या हिरोईनला बाहेर काढून तिला तोंडानं ऑक्सिजन देण्याचा प्रयत्न करणारा हिरो तुम्ही अनेक चित्रपटांमध्ये पाहिला असेल. याशिवाय एखाद्या पोलीस कर्मचाऱ्यानं किंवा डॉक्टरनं आणीबाणीच्या परिस्थितीमध्ये रुग्णाला तोंडानं श्वास दिल्याचंही तुम्ही पाहिलं आणि ऐकलं असेल. ही प्रक्रिया नेमकी काय आहे? त्यामुळे लोकांचा जीव कसा वाचू शकतो, असे प्रश्न कधी तुम्हाला पडले आहेत का? या प्रक्रियेला वैद्यकीय भाषेत सीपीआर (CPR) असं म्हणतात.
कार्डियो पल्मनरी रेसॅसिटेशन (Cardiopulmonary Resuscitation) असा सीपीआरचा लाँगफॉर्म आहे. आपत्कालीन वैद्यकीय (medical emergency) परिस्थितीमध्ये तातडीचे उपचार म्हणून सीपीआरचा वापर केला जातो. यामुळे हार्ट अॅटॅक (Heart Attack) आलेल्या आणि श्वास कोंडलेल्या एखाद्या व्यक्तीचा जीव वाचू शकतो. काही वेळा कार्डिअॅक अरेस्टमुळं (Cardiac arrest) व्यक्तीचा श्वास कोंडला जातो. तिला सामान्यपणे श्वास घेता येत नाही. अशा स्थितीत त्या व्यक्तीला कृत्रिम ऑक्सिजनची (Artificial oxygen) अत्यंत आवश्यकता असते. मात्र, प्रत्येक व्यक्तीला वेळेवर वैद्यकीय मदत मिळेलच याची शाश्वती नसते. अशा वेळी सीपीआर फार उपयुक्त ठरतो.
आपल्या देशात दर वर्षी सात लाखांपेक्षा अधिक लोक अचानक आलेल्या हृदयविकाराच्या झटक्याने मृत्युमुखी पडतात. पैकी सुमारे १० टक्के रुग्णांना रुग्णालयात, २० टक्के रुग्णांना ऑफिस किंवा सार्वजनिक ठिकाणी आणि ७० टक्के रुग्णांना घरामध्ये अचानक झटका येतो. अशा स्थितीत रुग्णाला तातडीने ‘कार्डियो पल्मोनरी रिसॅसिटेशन’ अर्थात ‘सीपीआर’ दिल्यास त्याचा जीव वाचण्याची शक्यता अधिक शकते. त्यामुळे प्रत्येकाने ‘सीपीआर’ क्रिया शिकली पाहिजे.
सीपीआर’ देण्यासाठी थोडा उशीर झाला आणि मेंदूला होणारा रक्तपुरवठा खंडित झाला, तर मेंदूचे भरून न येणारे नुकसान होऊ शकते. त्यामुळे हृदयाघाताची लक्षणे दिसताच ताबडतोब ‘सीपीआर’ दिला पाहिजे.
डॉ अनिरुद्ध टोणगांवकर मधुमेह तज्ञ
Discussion about this post